عرب والیاں دا تشدد اتے ظلم، اکثر مغربی لوکاں نوں کشمکش وچ پاندا اے۔
نہ صرف حزب اللہ دا رہنما دعویٰ کردا اے " اسی موت نال پریم کردے ہاں" سگوں دوجے وی ، مثال دے طور تے اک 24 وریاں دا بندہ جیڑا پچھلے ماہ چلایا " اسی موت نوں اوہدے توں بوہتا پریم کردے ہاں جناں کہ تسی حیاتی نوں" جدوں اوہنے اپنی کار نوں نیویارک شہر برانکس وائیٹ سٹون پُل دے نال اڑا دتا۔
جداں سینٹ لوئیس وچ دو ماں پیو نیں اپنی جوان دھی نوں اک قصائی دی چھری نال تن حصیاں وچ مار دتا۔ اک فلسطینی پیو چلایا " مارو، مارو میری دھی نوں مارو" اتے مقامی عرب معاشرے نیں لہو دے ہرجانے دے خلاف اوہناں دی مدد کیتی ۔ اک ابوظہبی دے شہزادے نیں حال ای وچ کنک ویچن والے ڈیلر تے تشدد کیتا جہدے تے اوہنے دھوکے دا الزام لایا، اک ویڈیو وچ بین الاقوامی ٹی وی تے اوہدے قتل نوں وکھایا گیا شہزادے نوں آزاد کر دتا گیا جدوں کہ اوہدے تے الزام لان والے مجرم بنے۔
اک وڈی سطح تے اک سرکارے اندازے دے مطابق نومبر 2009 تک 15 ہزار دہش گردی دے حملے ہوئے۔
عربی بولن والے ملکاں دیاں حکومتاں قانون دی حکمرانی توں بوہتا جنگلی قانون تے انحصار کردیاں نیں، اسرائیل نوں مُکان لئی حال ہی وچ نویں ہدایات جاری ہوئیاں نیں۔ اوہناں وچوں نویاں نوں یمن وچ نمایاں کیتا گیا۔
بوہت ساری شاندار کوشش عرب والیاں دی سیاسی بقا دی سمتاں دی وضاحت کرن لئی کیتی گئی، میری شخصی پسند کیتی جان والی سٹڈیر ڈیوڈ پریسی جان اتے فلپ سازمین دیاں نیں۔ ہن اینان وچ سٹرانگ حورس پاور، پولٹیکس اینڈدی قلیش آف عاریب سیٹزن دا وادھا ہویا ( قیمتاً 26 ڈالر) ایہہ سمتھ دے ولوں اک دلچسپ پر اک گہرے اتے اہم تجربے دی کتاب اے۔ ویلکلی سٹنڈرڈ دے لئی اک امریکی خط و کتابت اے۔
سمتھ 2001 دے اسامہ بن لادن دے وچار نوں سیاق و سباق نوں گواہی دے طور تے لیندا اے " جدوں لوک اک تگڑے گھوڑے اتے اک ماڑے گھوڑے نوں ویکھدے نیں، فطری طور تے، جدوں سمتھ تگڑے گھوڑے دے اصول دی گل کردا اے تے ایہہ عام پہلو تے مشتمل اے۔
طاقت دا کھونا اتے اوہنوں بحال کرنا، ایہہ اصول چھایا ہویا اے کیوجہ عرب دی عوام دی حیاتی دا امن دے اختیارات دی تبدیلی دے لئی یا طاقت دے اشتراک دے لئی کوئی ضابطہ نئیں اتے ایسے لئی ایہہ محض اک سیاسی کشمکش اے جداں کہ دو تگڑے گھوڑیاں دے وچکار موت دی لڑائی " سمتھ مشاہدہ کردا اے کہ عرب بولن دے لئی وسطی مشرق دے ممالک کی سیاست معاشرے اتے تہذیب دا مرکز تشدد اے اتے ہو مکارفانہ طور تے ایہہ تگڑے گھوڑے تے اپنی اکھ رکھدے ہوئے اوہدے تے شرطاں لگاندے نیں۔
سمتھ دلائل پیش کردا اے کہ تگڑے گھوڑے دا اصول مغربی امپریلزم اتے محون ازم نئیں بلکہ ایہہ عربی بولن والے وسط مشرق دے رہن والیاں دا بنیا دی کردار اے۔ مذہب اسلام بذات خود دونواں طراں نال ابتدائی طور تے تگڑے گھوڑے دے طریقہ کار نوں پکا کردا اتے فیر اینوں پھیلاندا اے، محمد اسلام دا پیغمبر اک تگڑا بندہ سی اتے ایدے نال نال اک مذہبی شخصیت سی۔ سُنی مسلماناں نیں صدیاں تشدد " ظلم اتے جبر دے خلاف حکومت کیتی" ابن خلدون دی مشہور تاریخ دے نظریے دی کتاب وچ تشدد دے پُتر دا ذکر اے جہدے وچ تگڑے گھوڑے ماڑے گھوڑیاں دی تھاں لیندے نیں۔ ڈیمسی جیڑے غیر مسلم سی اوہناں دی روز مرہ دی ذلت اوہناں دی حکومت دی یاد دواندی اے۔
سمتھ دا مشہور نویں وسطی مشرق دی تاریخ دی بصیرت پیش کردا اے، اوہ پین عرب قومیت نوں قومی حکومت دے نکے گھوڑیاں نوں تگڑے گھوڑیاں وچ بدلن دی اک کوشش دے طور تے کردا اے اتے اسلام ازم نوں بطور اک طاقتور اسرائیل دے خلاف خدمت دے طور تے ایہہ نائب تگڑے گھورے دے طور تے پیش کردا اے اتے ایہہ دونویں یعنی متحدہ اتے امریکہ دی ریاستاں اتے سعودی مصر بلاک دے لئی ہے جیڑا سرد جنگ دے بعد ایرانی بلاک دے نال سی۔
تگڑے گھوڑے دے ماحول وچ جنگی قوتاں انتخاب توں بوہتا موضوع معلوم ہوندی اے۔ تگڑے گھوڑے دی عدم موجودگی وچ عرب آزادی پسند قوتاں اک چھوٹی تحریک چلاندیاں نیں ۔ امریکہ بحثیت طاقتور غیر عرب اتے غیر مسلم حکومت دے ناگزیر اتے باقاعدگی یعنی دونواں طریقیاں نال اک نویں امریکہ ازم نوں تشکیل دیندا اے۔
ایہہ گلاں سانوں اوہناں پالیسیاں تک لے جاندیاں نیں جیڑے غیر عرب ادکار بناندے نیں۔ جدوں تک کہ اوہ مضبوط ہوندے نیں اتے حقیقی قائم رہن والی طاقت نوں وکھاندے رہندے نیں۔ سمتھ ایس گل تے زور دیندا اے کہ اوہ ایدے توں اپنی قوت نوں کھو دیندے نیں۔ بوہت زیادہ چنگے بندے دے طور تے کہیا جاندا اے کہ جنوبی لبنان اتے غزہ توں آزادانہ طور تے انخلا سانوں لازمی طور تے ناکام بناندا اے۔
جارج ڈبلیوئیس دی تنظیم نیں صحیح طور تے اک جمہوری منصوبے دا آغاز کیتا۔ وڈیاں وڈیاں اُمیداں بُلند کیتیاں گیاں پر فیر اوہ عرب دے آزادی پسند لوکاں دے ہتھوں رد ہوئے کیوجہ اوہناں نیں اینوں جاری نہ رکھیا۔ عراق وچ تنظیم نیں اک جمہوری ذہنیت دے مضبوط شخصی نظریے نوں اپنان توں گریز کیتا۔
اتے ہور جدوں امریکی گورنمنٹ نیں ایدا آغاز کیتا اتے دوجی ( ایرانی قیادت) دے کول اک موقع سی کہ اوہ علاقے وچ اپنی حکومت نوں لاگو کردے۔ ولید جمبلد اک ایرانی رہنما جیڑا کہ مکمل اک سنجیدہ بندہ نئیں سی اوہنے وچار ظاہر کیتا کہ واشنگن نیں دمشق وچ کار بم گھلے نیں پیغام نوں عرب دے رہنے والے طریقہ کاراں نوں سمجھن دے لئی۔
سمتھ دا اک سادہ اتے کم و بیش ک کائناتی اصول عرب دے اندر فرقیاں دی موت ، عزت دی موت، دہش گرداں دے حملے ،اختیارات، جنگ اتے ایس طراں دی بوہت ساری چیزاں نوں سمجھن لئی اک ہتھیار اے۔ اوہ من دا اے کہ تگڑے گھوڑے دا اصول ہو سکدا اے کہ مغرب والیاں لئی غیر بیانیہ بنیاد ہوئے پر اوہ اینوں ٹھیک منندے ہوئے اصرار کردا اے کہ ایہہ اک سرد حقیقت اے جنوں باہر والیاں نوں ضرور پہچاننا چاہیدا اے ایدا ذکر کرنا چاہیدا اے اتے ایدا جواب دینا چاہیدا اے۔
