میناراں دی عمارت دی پابندی دے بارے حالیہ سوئس ریفرنڈم دی کیہ اہمیت اے
( مسیتاں دے اُتے مخروطی شکلاں جناں توں نماز لئی بانگ ( بُلاوا) دتی جاندی اے) ؟
ہو سکدا اے کہ کجھ 57.5 سے 42.5 فیصد فیصلہ تصدیق کر رہے ہون کہ کوئی قانونی ترمیم تقریباً بے معنی وکھالی دیندی اے۔ سیاسی انتظامیہ نیں زور پاندے ہوئے ترمیم دی مکالفت کیتی، پابندی شاید کدی وی اثر انداز نہ ہوئے۔ صرف 53.4 فیصد حلقے نیں رائے دتی ، ایس لئی ساری آبادی دے صرف 31 فیصد حصے نیں پابندی دی تصدیق کیتی۔ پابندی، شاید اسلامی خواہش دا دھیان نئیں دیندی، قدرے مسلمان دہش گردی دے ول۔ ایہہ اسلام دے کسے عمل نال تصادم نئیں۔ ایہہ نویاں مسیتاں نوں بنان توں نئیں روکدی اتے نہ ای چاہندی اے کہ سوئٹزلینڈ دے پہلے توں بنے ہوئے میناراں نوں ڈھا دتا جائے۔
ممکن اے کہ ووٹ برخاست کر دتے جان، جداں سوئٹزلینڈ دی نمایاں براہ راست جمہوریت دے عجیب نتیجہ دے طور تے، اک رسم جیڑی 1291 سال پرانی اتے یورپ وچ کِتے وی نئیں۔
جوزف جوف جرمن دا مشہور تجزیہ کار ووٹ نوں ویکھدا اے کہ عوامی حمایت دی خواہش مند جماعت شدید نمایاں رد عمل دے طور تے تذلیل دے خلاف اے سوئٹزر لینڈ حالیہ سالاں وچ ایہہ تذلیل جھیل چکیا اے جدوں دو کاروباری بندیاں تے فوری طور تے حملہ کیتا گیا اتے سوئس صدر ذلیل ہوندے ہوئے اوہناں نوں رہا کرن لئی بحث کردے رہے۔
تاہم، میں ویکھدا ہاں کہ ریفرنڈم اتے نتیجتاً اتے سوئس سرحداں لئی بہے خوب اے۔ اوّل، ایہہ مسلم مسیحی تعلقات وچ باہمی عمل دے نازک معاملات چکدا اے۔ چند مثالاں: روزری دی ساڈی زنانی 2008 وچ پہلا چرچ قطر وچ کھولیا، اوہنے بوہت نکی صلیب، گھنٹی، گنبد، مینار یا علامتی بورڈ بوہت چھوٹا بنایا۔ روزری دے کاہن، فادر توم ویز ریکشن نے اوہناں دی غیر مرجودگی دی وضاحت کیتی: " وچار ایہہ ہے کہ رویے وچ اختیار اے کیوجہ اسی کسے حساسیت پن نوں ودھانا نئیں چاہندے"۔ اتے جدوں بالائی مصر دے اک قصبے وچ مسیحیاں نیں نازلٹ الدرامان آخر کار چار وریاں بعد ارباب اختیار نال محنت طلب، گل بات نال سمجھوتے لئی درخواست اتے مسلے ننال نبٹن لئی کہندے رہے، اکتوبر وچ مار، گرگس چرچ دے لڑکھڑاندے ہوئے مینار دی بحالی دے لئی اجازت حاصل کیتی، تقریباً 200 مسلماناں تے مشتمل اک ہجوم نے پتھراؤ کردے ہوئے اتے اسلامی اتے فرقہ وارنہ نعرے لاندے ہوئے اوہناں تے حملہ کر دتا۔ مصری باشندیاں لئی صورتحال بوہت بھیڑی اے ، اوہناں نیں لُک ے ہوئے گرجا گھر بنانا شروع کر دتے نیں۔ کیتھولک کلیسیا اتے دیگر کیوں پوچھ رہے نیں کہ مسیحیاں نوں ایداں دی ہتک آمیز صورتحال نوں برداشت کرنی چاہید ی اتے جدوں کہ مسلمان مکمل حقوق نال تاریخی مسیحی ممالک وچ لطف اندوز ہوندے نیں ؟ سوئس ووٹ اس نویں روح وچ مناسب اے۔ اسلامی رنگ ، یقیناً ایس قسم دی عمارتی مساوات نوں رد کرددے نیں:
ایرانی وزیر خارجہ منوہر مُتقی نیں اپنے سوئس ہم منصب نوں خبردار کیتا کہ غیر متوقع نتائج لئی تیار رہے جیڑے اوہنے اسلام دے خلاف عمل کیتے نیں، واضح طور تے دھمکی دیندے ہوئےکہ میناراں دی پابندی اک بین الاقوامی معاملہ اے بالکل ڈنمارک دے کارٹون دے بالمقابل جیڑے 2006 وچ فساد دا باعث ہوئے ۔
دوجا، یورپ اینی مسلمان آبادی دے احترام وچ، فیصلہ کن موڑ تے کھلوتا اے۔ مستقبل دی تن وڈی توقعات سے ہر کوئی اک دوجے دے متوازی جا رہیا اے۔ مسلمان حاوی ہو رہے نیں یا اوہناں نیں رد کر دتا اے۔ پہلا بوہت نا قابلِ یقین اے پر دوجا اتے تیجہ برابر ممکن وکھالی دیندے نیں۔ ایس سیاق و سباق وچ ، سوئس ووٹ اندزاًایک اہم مخالف اسلامی وچاراں دی نمائندگی کردا اے۔ رائے دہی نے پورے یورپ وچ تخلیقی مدد کیتی، جدوں کہ وڈے مڈیا دے زرائع اتے رہنما شخصیات دے بیانات نیں براہ راست پولنگ دے زریعے دور دا اشارہ کر کے مدد فراہم کیتی اے ۔
ایتھے مندرجہ ذیل وچوں اک نکا جیا نمونہ اے:
فرانس: 49،000 قاری لی فیگرو دے مقام تے73-27 فیصد کم و بیش، اوہناں دے مُلک وچ نویں مینار دی پابندی تے رائے دہی کریگی۔ 24،000 قاری لی ایکسپرس دے مقام تے کم و بیش 86-12 فیصد لوک متفق نیں، بمعہ 2 فیصد دا فیصلہ نئیں۔ اک رہنما کالم نگار ایوان ریوفول جو فیگرو دا باشندہ اے جنے اک آرٹیکل لکھیا بعنوان " ہومیج ٹو دی ریسٹینس آف دی سوئس پیپل" ۔ صدر نکلولس سرکوزی نیں حوالے ایہہ کہندے ہوئے دتا کہ" سوئٹزلینڈ دے لوک اتے فرانس دے لوک اپنے مُلک نوں بدلنا نئیں چاہندے، کہ ایدی خصوصیات بدل جان۔ اوہ اپنی شناخت قائم رکھنا چاہندے نیں۔
جرمنی: 29000 قاری ڈرسیجل دے مقام تے 76-21 فیصد ووٹ اتے جناں وچ 2 فیصد غیر جانب دار رہے، ایہہ رائے دہی جرمنی وچ میناراں تے پابندی دے متعلق سی۔ 17000 قاری ڈائی ویلٹ دے مقام تے 82-16 فیصد " ہاں دی حمایت وچ ووٹ دتے ، کہ میں میناراں توں اکڑن محسوس کردا ہاں"۔ " کسی مذہبی آزادی نوں مجبور نئیں کیتا جاندا"۔
سپین: 14000 20 منٹوس دے قاریاں نیں 93-6 فیصد بیان دے حق وچ ووٹ اتے " خوب، سانوں اسلام دی ترقی کردی ہوئی موجودگی نوں روکنا چاہیدا اے " اتے مخالف کرنی چاہیدی" ایہہ تارکین دے لئی ملنا اک رکاوٹ اے " 35000 ایلمنڈو دے قاریاں نیں 80-20 فیصد جواب دتا کہ سوئس دی طراں میناراں تے پابندی دی مدد کردے نیں۔ اگرچہ سائنسی نئیں، ایناں دی کھلری پہلو دار خاصیت ( دوجیاں دی) 73 توں 93 فیصد تل ووٹ حاصل کردی اے اکثریتاں سوئس ریفرنڈم دی حمایت کردیاں نیں، ایہہ اشارہ کہ سوئس ووٹرز یورپ دے نقطہ نظر دے مخالف اسلامی ترقی دی نمائندگی کردے نیں۔ نویں ترمیم وی ، براعظم وچ اسلامیت دی مزاحمت دے لئی دے لئی جائز قرار دیندی اتے اوہدی پر زور حاصلہ افزائی کردی اے۔
ایناں وجہاں دی بنا تے سوئس رائے دہی یورپی اسلام دے لئی ممکنہ بدلدے نقطے نوں پیش کردی اے۔
