مشرق وسطیٰ وچ موجود حیاتی وچ اینا فرق کیوں اے ہر چیز رہن دی قابلیت تے کھلوتی اے ملٹری دی طاقیت نوں سیاسی ترقی ملی۔ فلپ کارل سالزمان دی فاضل نویں کتاب، مکگل یونیورسٹی دے پروفیسر ا یدے نال اینا دھوکلے نال ایس عنوان نوں مشرق وسطیٰ دی کشمکش تے رکھیا پیشکش اتے مشرق وسطیٰ دے مسائل دی وضاحت علاقائی طور تے کیتی ۔
ایک مرکوز بالیشر سالزمان حکمرانی دے دو حصہ داراں دا خاکہ بنادا اے کہ اوہناں نیں تاریخی طور تے مشرق وسطیٰ تے قبضہ کیتا اتے اوہدی مرکزیت تے خوفناک اختیارات اتے ظلم کیتے، سابق پارٹیز اوہ دلائل دیندا اے کہ ایہہ علاقہ امتیازی اپوزیشن اقرار دتا اے مکینیکزم جیڑے مشرق وسطیٰ دے صحرا وچ رہندے نیں۔ پہاڑ اتے گھاہ دی حفاظت ایران دی حیاتی داعضو اپنے خاندان نوں ودھان دے بھروسے تے ہوندی اے۔ ایس نظام نوں بہتر کنا نازک اتے نہایت ای اوکھا اے۔
1۔ ہر بندہ اپنے پیو دے رشتے وچ شماری ہوندا اے ( باشندے کہلاندے نیں) حفاظت دے لئی۔
2۔ اک ای قد دے باشندے اک دوجے دے سامنے ہون تے اک طراں دے نظر آندے نیں۔ اگرچہ نیو کلیئر خاندان دے چہرے دوجے نیو کلیئر خاندان دے چہریاں توں وکھرے ہوندے نیں۔ اک قبیلے دے چہرے اتے ایداں ای دوجے دے ایس قبیلے دے حصے دے طور تے ایس لئی ایہہ جاننا خوب اے مشرق وسطیٰ دے حساب دی کہاوت دا ایہہ مقابلہ اے " میں اپنے بھرا دے خلاف ہاں، اتے میرا بھرا میرے کزن دے خلاف اے میں اتے میرا بھرا اتے میرا کزن سنسار دے خلا ف نیں۔
مثبت گل ایہہ ہے انسدادی ریاست نال کہ آزادی دی حرمت دے لئی ایہہ اجازت استحکام دہ دکھ اے۔ منفی طور تے ایہہ اشارہ جدوجہد نوں مُکان دے ول اے۔ ہر گروپ مختلف قسم دیاں تلواراں اتے دشمن اتے دشمنی اکثر اوہناں دی نسالاں تک جاری رہندی اے ۔
قبیلے دا سردار مشرق وسطیٰ دی تاریخ چلاندا اے عظیم تاریخ نگار ابن خلدون نیں میر ے توں پہلے ایناں مُلکاں دا مشاہدہ کیتا، جدوں حکومت وڈے قبیلے دی سازش توں ہچکچاندی اے کہ اوہ ایناں دی بنجر اتے بربادی زمیناں نوں چھڈ دے۔ اتے شہر اتے اختیار نوں اتے زرخیز زمیناں نوں وی چھڈ دے۔ ریاست تے قبضہ قبیلیاں دے کارنا مے نوں اوہناں دی بے باک طاقت نوں اوہناں دی ذاتی دلچسپی وچ منتقل ہوندا اے ۔ اوہناں دی ظالم اتے نویں سرے جم دی آبادی وچ اوہ ایناں چیزاں نوں ایناں وچ منتقل نہ کرن اتے ایہہ چکر ایداں ای چلدا رہندا اے۔
سالزمان دا دورہ ابن خلدون دے بیانات نویں کردا اے۔ اتے ایہہ بیان کداں اے کہ دونویں پارٹیز اپنی ذاتی حکمرانی وچ حصہ داری کداں کردے نیں اتے اوہناں دی جابرانہ مرکزیت اوہناں دی حیاتیاں دی وضاحت مشرق وسطیٰ وچ جاری رہندی اے۔ ایس وضاحت نوں ورتن تے ایس علاقے دی خصوصیات دا رنگ ایداں اے جداں خود مختاری سیاسی معجزات اتے مشیعت دا جماؤ ایس طراں نال ایہہ شمار کردا اے کہ جنگ دی ہلاکت اسرا۴ٰل دے خلاف اتے بوہتا اسلام نوں خونی بارڈر دور دراز تک غیر مسلماناں نال دشمنی لئی کھلریا ہویا اے۔
- میرنگ دی دھیاں دی کزنز دے نال ویاہ اوہناں دی ازدواجی حیاتی خاندان مفاد دے لئی اک راہ اے۔
- ازدواجی حیاتی دی ترتیب بوہت ساری زنانیاں دی زرخیزی دے لئی فائدیہ مند اے۔
- دوجے خانداناں دی زنانیاں دا امتحان لیندے نیں اتے اوہناں نوں غیر اخلاقی طور تے پھڑدے اتے اوہناں دے بندے اوہناں دے حلقے نوں مار کے اوہناں دیاں زنانیاں تے قابض ہو جاندے نیں۔
آخری تنکے دی تجویز ایہہ ہے کہ اپوزیشن متوازی وڈی حد تک مشرق وسطیٰ دے قتل دے رواج نوں جانن لئی شمار کیتا جاندا اے۔ کسے سبب نال بھراواں دا، بہناں دا، کزنز دا قتل، پیو کا قتل، پُتراں دا قتل اتے ماؤاں دے قتل نوں شمار کیتا جاندا اے۔
بامعنی طور تے بے شعور زنانیاں دے خاندان دے نال رابطہ خاص طور تے قتل وچ رہنمائی اوہناں دی ایہہ تحمل مزاجی اے جدوں دوجے خاندان نوں اوہ جان دے نیں۔
اپوزیشن دا متوازن بوہتا وسیع اے اوہدا مطلب ایہہ ہے کہ مشرق وسطیٰ دے اختیار دی جہدے ذریعے نال اوہناں دے کماں نوں ماپیا جائے۔ کسے سبب نال ایس قبیلے دے باشندیاں دے خاص بلاناغہ دکھاں دے خلاف قانون وچ کمی اے بجائے ایدے خاندانی تقاضے کی خاصیت دے مطابق ساریاں توں قریبی رشتے دار دی مدد کیتی جائے۔ اک اوہ جیڑا پیو دے خلاف اے اتے بے ادب اے اتے ہو سکدا اے کہ اوہ غلطی تے ہوئے اوہدی مدد کیتی جائے ۔ قبیلے دے لوکاں نوں اتے اوہناں دے کماں نوں نہ شہری آبادی دے علاقیاں نوں ترقی دتی جائے۔ بوہتا مشرق وسطیٰ دے لوک بمقابلہ ذہنیت اتے کائناتی قسمت دے مقابلے قسمت دے مقابلے وچ قائم رہندے نیں ایہہ قانون ایناں دی بناوٹ دے لئی اے۔ ایس پھندے دے ذریعے قدیمی پارٹیز سالزمان لکھدے نیں مشرق وسطیٰ دا معاشرہ غریبی وچوں گزر رہیا اے۔ کجھ معاشرتی ثقافت اتے سیاسی سببب جداں ایہہ علاقے اپنے آپ نویں طرز تے لیان لئی ناکام نیں ایس پس منظر وچ ہقر قائم مزاجی اے۔
ایہہ بوہتا اگے ہو سکدا اے ایس پرانے نظام دے استحکام دکھاں دے توڑن لئی ایہہ نا ممکن اے نہ کہ ایدے متبادل روایتی گروہاں نوں رکھ کے نویں گروہ نوں تشکیل دتی جائے۔ پر ایہہ گروہ متبادل تھاں تے انفرادیت ہونی چاہیدی اے۔ انفاردیت مشرق وسطیٰ دے وچکار بہتری لیائے گی۔ تاہم، جدوں صرف " کیہ ایہہ اوہناں دی اہمیت دے حامل نیں فیر اوہ اوہناں دے خلاف ہو جان گے۔
بنیادی تبدیلی ایس عشرے نوں یا ملکاں نوں پورا کرے گی ۔ پر سالزمان نیں ایدا گہرا تجربہ کیتا ایہہ اوہنوں سمجھنا ممکن اے ایس علاقے دی انوکھی مشکلات نوں اتے ایدے حل نوں۔
