اک کمپیوٹر دی اصطلاح نوں مستعار لیندے ہوئے ، جیکرآیتاللہ خمینی، اسامہ بن لادن اتے نداحسن اسلام ازم 1.0 پیش کردے نیں ،ریسپ ٹائپ اردوگن( ترکی کا وزیر اعظم) ، طارق رمضان ( سوئس مفکر) ، اور کیتھ ایلیسن ( اک امریکی کانگرس وچ) اسلام ازم 2.0 دی اصطلاح پیش کردے نیں۔ پہلی اصطلاح نیں بوہت سارے لوکاں نوں ماریا جدوں کہ دوجی اصطلاح نیں مغربی تہذیب نوں اک بوہت وڈی دھمکی دتی۔ 1.0 ورژن جن ایناں تے اک ایداں دے معاشرے نوں جہدی منزل رکاوٹ دا وصول کرنا سی اوہناں دے ولوں جیڑے سنسار وچ خلافت اتے مکمل طور تے شریعت ( اسلامی قانون) دی وساطت نال حملہ کرنا سی۔ اسلام ازم اصلیت وچ تکنیکاں سی جیڑے وڈے تشدد دے لئی مکمل حکمرانی سی جیڑی لامحدود جنگلی ہون نوں ظاہر کردی اے تن ہزار اک ای حملے وچ مارے گئے۔ بن لادن دی تحقیق ایٹمی ہتھیاراں لئی ایہہ سی کہ مار دین والے ہتھیار اک سو یا اک ہزار گنا وڈا ہوئے۔
تاہم ماضی دے پچھلے تن عشریاں وچ اک جائزے دے مطابق جدوں توں اسلام ازم اک خاص سیاسی بنیا ایدے توں پتا چلیا کہ صرف تشدد ای نایاب طور تے کم کردا اے تشدد وچ حکمرانی کرن والے بوہت گھٹ طور تے اک اصلی اسلام نوں پیش کردے نیں نہ ای انوار السادات دی 1981 وچ مصر وچ کردار کشی دے بعد نہ ای 9 توں 11 حملیاں دے بعد جیڑے 2002 وچ بالی بم نال ہوئے نہ ای 2004 وچ میڈرڈ بم نال ہوئے نہ ای جیڑا 2005 وچ امان بم نال ہوئے یا نہ ای اسرائیل ، عراق، افغانستان اتے پاکستان وچ تشدد دیاں مہماں توں بعد ہوئے۔ تشدد نیں جسے دی تباہی اتے قتل اتے خوف پیدا کیتا سگوں اوہنے کم و بیش بقا دی ترتیب نوں موڑیا۔ تصور کرو کہ اسلام نوں منن والے حیرکِن کترینا یا 2004 دے سمندری طوفان دی اس سبب نال ہون والی تباہی دا سبب بنے کیہ ایہہ کم و بیش آخری حصول سی؟
غیر تشدد مشتعل لوکاں نیں شریعت نوں لاگو کر کے سختی نال اینوں لاگو کیتا ۔ انقلاب ( جہدا ایہہ مطلب اے اک وسیع سطح تے سماجی تبدیلی) نے اسلام دے منن والیاں نوں اک ای ویلے وچ اک تھاں تے طاقت ور بنایا جداں 1978 توں 1979 وچ ایران وچ۔ جس طراں کاپی دیت ( اک فوجی انقلاب) نے اوہناں نوں اک واری قوت دلائی 1989 سوڈان وچ ایسے طراں سول وار نے 1996 وچ افغانستان وچ۔
جیکر اسلام ازم 1.0 دے تشدد نے کامیابی حاصل کیتی تے اسلام ازم 2.0 دے لائحہ عمل نے کم دے ایس نظام نوں چنگا کیتا۔ اسلام دے منن والیاں نیں اک کامیاب عوامی رائے اختیار کیتی مسلمان اکثریت نے اک وڈی مخالف قوت نوں پیش کیتا ایہہ بھاری مسلم ممالک دی قوت سی جداں مراکو، مصر، لبنان، اور کویت۔ اسلامیاں نے 1992 وچ الغاریہ وچ انتخابی کامیابی نوں 2001وچ بنگلہ دیش وچ 2002 وچ ترکی وچ اتے 2005 وچ عراق وچ ایدی کامیابی دا لطف چکیا۔
اک واری طاقت وچ اوہ ملک نوں شریعت ول موڑ سکدے سی جداں کہ محمود حمدانی جد نے ایرانی غضب دا سامنا کیتا ایرانی گلیاں وچ مظاہرے اتے بن لادن نیں غار وچ لُک کے ایتھوگان نیں عوامی منظوری تے گل کیتی ریپبلک آف ترکی تے رائے دتی اتے پورے سنسار وچ اسلام دا اک غیر روایتی نمونہ پیش کیتا۔ ایسے طریقہ کار نوں پچھان دے ہوئے اک واری القاعدہ دے وڈے رہنما نے عوامی طور تے دہش گردی نوں تنقید دا نشانہ بنایا اتے سیاسی ذرائع ورتے۔ سید امام الشریف ( 1950 وچ بھی جونامدی ڈاکٹر فیڈل کے ناں توں جانیا جاندا سی) اینے سادات دی معاونت حاصل کیتی 1988 وچ اینے اک کتاب شائع کیتی اتے ابتدائی تشدد تے گل کردے ہوئے مگرب والیاں دے خلاف جہاد تے بحث کیتی۔ تاہم ویلے دے نال نال شریف نے تشدد دے حملیاں دی تعمیل نوں جانچیا اتے بجائے ایدے اوہنے حکومت دی پالیسیاں دی اتے سوسائٹی تے ایدے تاثر دی وکالت کیتی۔
ایک حالیہ کتاب وچ اوہنے مسلماناں دے خلاف جبر دے ورتن دے مذمت کیتی ( لہو دا اک اک قطرہ جیڑا وگایا گیا یا افغانستان اتے عراق وچ وگایا جا رہیا اے اوہ بن لادن زواہری اتے اوہناں دے پیروکاراں دی ذمہ داری اے اتے ایتھوں تک کہ ایناں دے خلاف غیر مسلم 9 توں 11 لوک باہمی پیداوار دے خلاف سی۔ کیہ ایہہ چنگا اے کہ تسی دشمناں دیاں عمارتاں نوں تباہ کرو اتے تہاڈے ملکاں وچوں کسے اک نوں تباہ کرن؟ کیہ ایہہ چنگا اے جیکر تسی اوہناں دےلوکاں نوں مارو تے اوہ تہاڈے لوکاں نوں مارن؟
دہشت گردی دے سوچن والے نظریے تو ں شریف نیں جیڑی گل ودھائی اوہ شرعی تبدیلی دی باز گشت دی اک وسیع صورت حال تے وکالت اے۔ اک مصنف لارنس رائٹ دے مطابق کہ ایس مقصد دیاں ترک کرن والیاں کوششاں القاعدہ دے لئی " خوفناک خطرہ " نیں۔ دوجا اک واری تشدد پسند اسلامی تنظیماں الغاریہ، مصر، شام نیں ایس گل نوں پچھان لیا کہ شرعی قوت نال بھرے اسلام ازم اتے وسیع پیمانے تے تشدد دا خاتمہ ای اے اتے ایدے نال نال ایہہ مغربی مُلکاں وچ وچ وی رمضان اتے ایلیسن ایسے طریقہ کار نوں پیش کردے نیں۔
جیکر کوئی اسلام ازم 5.1 دی گل بات کردا اے اتے ایہہ سخت اتے نرم وسائل دا امتزج اے جیڑا خارجی اتے داخلی خیالات دے نال نال وی کم کردے نیں۔ ایدے وچ شرعی اسلام نوں منن والے نرمی دے نال رلے نیں فیر تشدد پسند پہلو قوت نوں گھٹاندے نیں۔ حماس نیں غزہ توں اگے ودھ کے ثابت کیتا کہ ایداں دا امتزاج کم کر سکدا اے : اوہ 2006 وچ الیکشن جتیتااے اتے فیر 2007 وچ اک پر تشدد بغاوت دا مقام آیا ایسے طراں دے عوامل ممکنہ طور تے پاکستان وچ موجود نیں۔ برطانیہ ہو سکدا اے کہ ایس عمل دے برعکس ہوئے جتھے تشدد اک سیاسی آغاز نوں جنم دیندا اے )۔
نتیجتاً محض اسلام والے یا فاحشسٹ یا کیمونسٹ زبردست قوت نال اگے ودھ چکے نیں عوامی مدد اتے 2.0 ورژن نوں ترقی دین وچ کیوجہ اسلام ازم دا ایہہ پہلو روایتی اقتدار نوں مُکاندا اے اتے آزادیا ں نوں تباہ کردا اے اتے ہو سکدا اے ایہہ حیاتی دی تہذیب لئی 1.0 ورژن توں ودھ کے وحشیایہ خطرہ ہوئے۔
